Του πρώην πρύτανη του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών Θεόδωρου Λιανού, Οκτώβριος 2013.

Θεόδωρος Λιανός

–  Ομότιμος Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
–  Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου και Επιστημονικός Διευθυντής του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) την περίοδο 2002 – 2004.
–  Πρόεδρος του Διαπανεπιστημιακού Κέντρου Αναγνώρισης Τίτλων Σπουδών Αλλοδαπής (ΔΙ.Κ.Α.Τ.Σ.Α.) την περίοδο 1994 – 2002.
–  Πρύτανης του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών την περίοδο 1984 – 1988.
–  Πρόεδρος της Ολυμπιακής Αεροπορίας την περίοδο 1981 – 1982.

·  Η χρεοκοπία της Ελλάδας

Ποιοι είναι οι κυριότεροι λόγοι που οδήγησαν την Ελλάδα στα πρόθυρα της ανεξέλεγκτης χρεοκοπίας;

Η σπάταλη πολιτική δημοσίων δαπανών σε συνδυασμό με την αδυναμία είσπραξης των φόρων. Οι κυβερνήσεις μοίραζαν χρήμα που δεν είχαν, αλλά αποκτούσαν μέσω δανεισμού, σε δημοσίους υπαλλήλους, σε δημόσιες επιχειρήσεις (ΟΣΕ, Ολυμπιακή, Νοσοκομεία κλπ), σε εργολάβους κτλ., με αποτέλεσμα τη συνεχή διόγκωση του χρέους. Πίσω απ’ όλα αυτά βρίσκονται ο λαϊκισμός των κυβερνώντων, η ληστρική συμπεριφορά των συνδικάτων, η ανικανότητα της δημόσιας διοίκησης, η διαφθορά των πολιτικών και των δημοσίων λειτουργών, η ατιμωρησία των παρανομούντων και πολλά άλλα…

Ορισμένες πολιτικές δυνάμεις του Τόπου, αλλά και μία μειονότητα των αναλυτών, υποστήριξαν ότι θα ήταν πιο συμφέρουσα για την Ελλάδα μια εθελούσια αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους από την προσφυγή της στο μηχανισμό στήριξης το Μάιο του 2010. Με άλλα λόγια, θα ήταν προτιμότερο ΤΟΤΕ να δηλώναμε ευθαρσώς ότι αδυνατούμε να ικανοποιήσουμε το σύνολο των υποχρεώσεών μας στους πιστωτές μας καλώντας τους σε διαπραγματεύσεις για το ακριβές ποσοστό αποπληρωμής. Συμμερίζεστε την άποψη αυτή;

Η άρνηση να αναλάβουμε την ευθύνη για το χρέος μας θα ήταν καταστροφική για τη χώρα και την οικονομία της για πολλά χρόνια, λόγω της απομόνωσης που θα προκαλούσε από τη διεθνή οικονομία, τις δυσκολίες στο διεθνές εμπόριο, κλπ., και, φυσικά, της πολιτικής ταπείνωσης. Επίσης, η άρνηση θα σήμαινε έξοδο ή και εκδίωξη από τη ζώνη του ευρώ, με πολλές περαιτέρω αρνητικές συνέπειες.

Υπό ποιες προϋποθέσεις και σε ποιο χρονικό ορίζοντα εκτιμάτε ότι μπορούν να μειωθούν τα επιτόκια δανεισμού της χώρας μας ώστε το Ελληνικό Δημόσιο να ξαναβγεί για δανεισμό στις αγορές;

Τα επιτόκια έχουν ήδη μειωθεί σημαντικά. Πάντως, αυτό θα εξαρτηθεί από την πολιτική της ΕΚΤ και του ελληνικού τραπεζικού συστήματος.

·  Οι πολιτικές του Μνημονίου

Η κριτική που ασκήθηκε στο Μνημόνιο αφορούσε περισσότερο την υπερφορολόγηση του ιδιωτικού τομέα. Ο στόχος για άμεση παραγωγή πρωτογενούς πλεονάσματος μπορούσε να είχε επιτευχθεί διαφορετικά;

Το πρωτογενές πλεόνασμα θα μπορούσε να προέλθει σε μεγάλο βαθμό από τον περιορισμό της φοροδιαφυγής.

·  Οικονομική Ανάπτυξη

Ποιες διαρθρωτικές αλλαγές πρέπει να γίνουν ώστε η Ελλάδα να επανέλθει σταδιακά σε θετικούς ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης;

Οι διαρθρωτικές αλλαγές που πρέπει να γίνουν έχουν επισημανθεί πολλές φορές. Και είναι: το άνοιγμα όλων των επαγγελμάτων, οι ιδιωτικοποιήσεις, η μείωση του μεγέθους του κράτους, η μείωση της  γραφειοκρατίας. Ακόμη, η τήρηση των νόμων και οι αλλαγές στο πολιτικό σύστημα, π.χ. μείωση του αριθμού των βουλευτών, αλλαγή του νόμου περί ευθύνης υπουργών, εξωκοινοβουλευτικοί υπουργοί, κλπ.

·  Αγορά Εργασίας

Εκτός από την επαναφορά της ελληνικής οικονομίας σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, ποια άλλα μέτρα πρέπει να ληφθούν για τον περιορισμό της ανεργίας, η οποία σπάζει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο;

Μόνο η αύξηση του ΑΕΠ μπορεί να μειώσει σημαντικά την ανεργία. Φυσικά, άλλα μέτρα θεσμικού χαρακτήρα, π.χ. καλή πληροφόρηση, μπορούν να βοηθήσουν.

Συμφωνείτε με τη μείωση του κατώτατου μισθού και τις πολιτικές ενίσχυσης της ευελιξίας στην αγορά εργασίας;

Έχω την εντύπωση ότι η λειτουργία της αγοράς εργασίας δεν εξαρτάται από την εργατική νομοθεσία τόσο πολύ όσο πολλοί νομίζουν. Για το θέμα της εξέλιξης των αμοιβών της εργασίας, πρέπει να ληφθεί υπόψη το τι συμβαίνει στην παγκόσμια οικονομία. Αν οι μισθοί σε γειτονικές χώρες είναι 300 ευρώ το μήνα, στην Κίνα 200 και στην Ινδία 175, είναι δύσκολο να διατηρηθούν στην Ελλάδα μισθοί των 1.200 ευρώ. Εφόσον το διεθνές εμπόριο είναι ελεύθερο, η τάση των μισθών στο δυτικό κόσμο θα είναι πτωτική. Η τάση των πραγματικών αμοιβών θα εξαρτηθεί και από την εξέλιξη των τιμών. Εδώ παίζει σπουδαίο ρόλο ο ελεύθερος ανταγωνισμός και ο περιορισμός των μονοπωλιακών δυνάμεων.

·  Οι πολιτικές της Ευρωζώνης

Το δημοσιονομικό σύμφωνο που προωθεί η Άνγκελα Μέρκελ για τα ευρωπαϊκά κράτη κατακρίνεται για έμμονη στη λιτότητα και έλλειψη αναπτυξιακών πολιτικών. Εσείς τι γνώμη έχετε για το περιεχόμενο του;  

Αυτό που συμβαίνει στη χώρα μας κακώς θεωρείται ότι είναι συνέπεια του δημοσιονομικού συμφώνου και της λιτότητας που προωθεί η Γερμανία. Αυτό θα συνέβαινε ούτως ή άλλως και ίσως με χειρότερους όρους. Ο διεθνής ανταγωνισμός είναι σκληρός. Η χώρα μας πρέπει ν’ ανασυνταχθεί και να γίνει ανταγωνιστική διεθνώς. Διαφορετικά, το βιοτικό μας επίπεδο θα υφίσταται συνεχώς μειώσεις.

Πολλοί οικονομολόγοι ισχυρίζονται ότι το θεμελιώδες πρόβλημα λειτουργίας της Ευρωζώνης απορρέει από τη διαφορά ανταγωνιστικότητας μεταξύ των χωρών του Βορρά και των χωρών του Νότου. Είναι ποτέ δυνατόν, στο μέλλον, να τεθούν όρια στο πλεόνασμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών των βόρειων χωρών της Ευρωζώνης (όπως είχε προτείνει κάποτε ο John Maynard Keynes) ή να δρομολογηθεί μία σημαντική μεταβίβαση πόρων από το Βορρά στο Νότο ώστε να εξασφαλιστεί η ομαλή ανακύκλωση των πλεονασμάτων στο εσωτερικό της Ευρωζώνης;

Η διαφορά ανταγωνιστικότητας είναι σοβαρό πρόβλημα. Αλλά πίσω της κρύβονται άλλες αιτίες. Όπως π.χ. πελατειακή συμπεριφορά και διαφθορά στον ευρωπαϊκό Νότο. Δε νομίζω ότι πρέπει να τεθούν όρια γιατί αυτό θα αποτελούσε στρέβλωση. Είναι σωστό να υπάρχει μεταβίβαση πόρων για αναπτυξιακούς σκοπούς στις χώρες που χρειάζονται βοήθεια και σε περιορισμένο βαθμό για κοινωνικούς σκοπούς.

Πώς κρίνετε την πρόσφατη απόφαση για “κούρεμα” των τραπεζικών καταθέσεων άνω των 100.000 ευρώ σε τραπεζικά ιδρύματα στην Κύπρο;

Πρέπει να σκεφτούμε ποια θα ήταν η εναλλακτική λύση. Θα ήταν καλύτερο να χρεοκοπήσουν οι τράπεζες; Θα ήταν καλύτερο να πληρώσουν οι φορολογούμενοι για να προστατευθούν όσοι έχουν καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ;      

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «University Press» τον Οκτώβριο του 2013:

http://www.universitypress.gr//φοιτητες-καθηγητης-λιανος3/